Lubań – historia

Miasto powiatowe (20500 mieszkańców) położone nad Kwisą, na Pogórzu Izerskim. Leży przy linii kolejowej z Jeleniej Góry do Zgorzelca, od której odchodzi linia do Węglińca i towarowa trasa do Leśnej oraz przy szosie Jelenia Góra – Zgorzelec i bocznych drogach do Leśnej, Sulikowa, Węglińca i Nowogrodźca. Lubań położony jest już na historycznych Łużycach, bowiem granica ze Śląskiem biegła rzeką Kwisą. Osada handlowa przy przeprawie przez rzekę była wzmiankowana w 1237 r., sześć lat później przeszła we władanie Brandenburgii. W 2. poł. XIII w. otrzymała prawa miejskie. Lubań od 1319 r. należał do śląskiego księstwa jaworskiego, w 1337 r. wszedł na długie lata w granice Królestwa Czeskiego. W 1346 r. wszedł w skład górnołużyckiego Związku Sześciu Miast. W latach 1427 i 1431 był celem najazdów husytów. Lubań swój złoty wiek przeżywał od poł. XVI do pocz. XVII w., był ośrodkiem handlu suknem. W czasie wojny 30-letniej w 1635 r. przeszedł po panowanie Saksonii. W XVII-XVIII w. stał się ośrodkiem rzemiosła tekstylnego, w tym chusteczek do nosa. W czasach panowania dynastii saskiej w Polsce (1697-1763) przez miasto przebiegała linia poczty, łączącej Drezno z Warszawą, czego pamiątką jest słup milowy na rynku. Podczas wojny północnej w 1707 r. przebywał tu król Stanisław Leszczyński. W wielkim pożarze miasta w 1760 r. spłonął kościół farny. W trakcie wojen napoleońskich gościł tu sam Napoleon Bonaparte (1807 i 1813). Po ich zakończeniu Lubań wszedł w granice pruskiego Śląska. W 1865 r. doprowadzono linie kolejowe ze Zgorzelca i Węglińca do Jeleniej Góry (1866), w 1896 r. powstała boczna trasa do Leśnej. W poł. XIX w. zaczął rozwijać się przemysł, w 1854 r. zbudowano zakłady ceramiczne, a w 1868 r. warsztaty kolejowe (późniejsze Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, zlikwidowane w 2000 r.). W lutym 1945 r. Lubań zajęła Armia Radziecka, jednak Niemcy odbili miasto, zajmując je do 8 maja. Podczas walk ok. 60 % zabudowy uległo zniszczeniu. Po wojnie nie odbudowano w całości starówki, stawiając na części jej obszaru bloki. Obecnie Lubań jest lokalnym ośrodkiem przemysłowo-usługowym, w okolicy działają kamieniołomy bazaltu.