Lewin Kłodzki – historia

Dawne miasto, obecnie wieś gminna (850 mieszkańców), położona na pograniczu Wzgórz Lewińskich i Pogórza Orlickiego, u zbiegu Klikawy (Bystrzej) i Wyżnika. Miejscowość położona jest przy linii kolejowej Kłodzko – Kudowa-Zdrój i drodze Wrocław – Kłodzko – Praga, która biegnie obwodnicą. Lewin stanowił dawniej centrum tzw. Czeskiego Zakątka Ziemi Kłodzkiej, zamieszkanego przed 1945 r. w dużej mierze przez ludność czeską. Lewin Kłodzki powstał jako czeska osada handlowa na starym trakcie, biegnącym przez Przełęcz Polskie Wrota (660 m), którym już w starożytności biegła jedna z odnóg szlaku bursztynowego. Osada wzmiankowana była w 1213 r., ok. poł. XIV w. posiadała już prawa miejskie. Miasto zniszczyli w 1428 r. husyci, spalono też wtedy zameczek, znajdujący się na górującym od północy nad Lewinem wzgórzu Gródek. Po odbudowie Lewin wszedł w 1477 r. w granice hrabstwa kłodzkiego, wraz z całym państewkiem feudalnym z ośrodkiem na pobliskim Zamku Homole. Państewko to zlikwidowano w 1595 r. W XVIII w. rozwinęło się tkactwo lnu, w mieście odbywały się także targi płóciennicze. W 1772 r. miał miejsce wielki pożar, z czasów odbudowy pochodzi spora część domów w rynku z dawnym ratuszem i pałacem miejskim. W 2. poł. XIX w. w Lewinie Kłodzkim powstały niewielkie zakłady przemysłowe, produkujące czekoladę i pończochy oraz szlifiernie kryształów. W 1905 r. doprowadzono linię kolejową z Kłodzka do Kudowy-Zdroju, jednak ze względu na uwarunkowania terenowe stacja powstała 1,5 km od rynku. Miasto zachowało czeską nazwę Lewin, dopiero hitlerowcy zmienili ją w 1939 r. na Hummelstadt, pochodzącą od Zamku Homole. Po włączeniu do Polski wrócono do poprzedniej nazwy, jednak w 1946 r. Lewin Kłodzki utracił prawa miejskie. W latach 1946-57 i pod koniec życia mieszkała tu znana piosenkarka Violetta Villas.