Kamieniec Ząbkowicki – historia

Miasto (4500 mieszkańców) w dolinie Nysy Kłodzkiej, położone na skrzyżowaniu linii kolejowych Wrocław – Kłodzko – Międzylesie i Legnica – Kędzierzyn Koźle (linia podsudecka). Przez miasto biegnie szosa Ząbkowice Śląskie – Paczków, od której odchodzi droga do Złotego Stoku. W 1096 r. książę Czech Brzetysław II wzniósł gród na Górze Zamkowej, odzyskany przez Polskę w latach 1105/07. W 1207 r. książę Henryk I Brodaty ufundował tu klasztor augustianów, przejęty w 1247/49 r. przez cystersów z Lubiąża. Klasztor był centrum rozległych dóbr ziemskich, sięgających Moraw. W czasie wojen husyckich klasztor został złupiony w 1426 i 1428 r., podobnie w czasie wojny 30-letniej w latach 1620-22. W latach 1681–1732 miał miejsce okres największej świetności klasztoru pod rządami opatów Augustyna Neudecka i Gerharda Woywody, kiedy przebudowano go na barokowy. W 1741 r. po przegranej potyczce w klasztorze schronił się król pruski Fryderyk II, przebrany za zakonnika. W 1810 r. skasowano w Prusach majątki kościelne. Dwa lata później dobra pocysterskie zakupiła siostra króla Prus Fryderyka Wilhelma III i małżonka króla Niderlandów Fryderyka Luiza Wilhelmina, w 1830 r. dostała je w posagu jej córka, Marianna Orańska. Wystawiła ona w latach 1838-72 górujący nad miastem pałac w formie neogotyckiego zamku. Później rezydowali w nim potomkowie księżnej z bocznej linii Hohenzollernów. W latach 1873-74 powstał tu węzeł kolejowy, kiedy doprowadzono linie z Wrocławia do Kłodzka, przedłużoną w 1875 r. do Międzylesia oraz z Ząbkowic Śląskich do Goświnowic pod Nysą, przedłużoną w 1876 r. do Kędzierzyna Koźla. W 1900 r. powstała lokalna linia do Złotego Stoku. Po zajęciu przez Armię Czerwoną pałac został obrabowany i spalony w 1946 r., obecnie jest udostępniony do zwiedzania i remontowany przez władze samorządowe. W okresie powojennym do Kamieńca Ząbkowickiego przyłączono sąsiednie wsie Istebka, Dęboróg, Łopienica i Goleniów Śląski, powstało także osiedle bloków – XXX-lecia. Znaczne szkody przyniosła powódź tysiąclecia w 1997 r., po której zbudowano osiedle domów dla powodzian – Bolesława Chrobrego. W 2021 r. Kamieniec Ząbkowicki uzyskał prawa miejskie.