Henryków – opactwo cystersów

W 1222 r. książę Henryk I Brodaty wydał kanonikowi katedralnemu wrocławskiemu Mikołajowi zgodę na ufundowanie w Henrykowie opactwa cystersów. Sam klasztor lokowano w 1228 r. Powstała tu Księga Henrykowska, w której zapisano pierwsze zdanie w języku polskim. W 1304 r. rozpoczęto budowę gotyckiego kościoła. Klasztor został spalony podczas najazdów husytów w latach 1427–30. Opactwo rozwinęło się w poł. XVI w. i podczas odbudowy po wojnie trzydziestoletniej w 2. poł. XVII w. Po sekularyzacji w 1810 r. dobra henrykowskie kupiła królowa holenderska Fryderyka Wilhelmina, siostra króla Prus, zaś w 1863 r. zostały przejęte przez książąt sasko-weimarskich. Później w klasztorze funkcjonował szpital dla umysłowo chorych, a w czasie 2. wojny światowej - fabryka zbrojeniowa. W 1949 r. powrócili tu cystersi, obecnie opactwo stanowi własność archidiecezji wrocławskiej. W 1990 r. w klasztorze utworzono oddział Metropolitarnego Wyższego Seminarium Duchownego, a w 2002 r. Katolickie Liceum Ogólnokształcące. Kościół klasztorny Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela został wzniesiony po 1241 r. w stylu gotyckim (prezbiterium i transept). W poł. XIV w. zbudowano nawę główną, a na początku XVI w. dwie kaplice. W 1608 r. wzniesiono wieżę, w 2. poł. XVII w. świątynię przebudowano w stylu barokowym. Wreszcie w 1753 r. powstało mauzoleum Piastów z nagrobkiem księcia Bolka ziębickiego. Wewnątrz znajduje się barokowe wyposażenie, ołtarz główny z lat 1681–84 z obrazami Michaela Willmanna, stalle, liczne obrazy i najstarsze na Śląsku organy. Barokowy klasztor powstał w latach 1681–1702 i został przebudowany w 2. poł. XIX w.